Αλλαγές στο λειτουργικό πλαίσιο για την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής

13 Μαρτίου 2024

• Το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να καθοδηγεί την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής προσαρμόζοντας το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων.
• Η ρευστότητα θα παρέχεται με έναν ευρύ συνδυασμό μέσων.
• Οι πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης (ΠΚΑ) θα διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο ως προς την κάλυψη των αναγκών ρευστότητας των τραπεζών και θα συνεχίσουν να διενεργούνται μέσω δημοπρασιών σταθερού επιτοκίου με πλήρη κατανομή ποσού έναντι ευρέος πλαισίου εξασφαλίσεων.
• Η διαφορά μεταξύ του επιτοκίου των ΠΚΑ και του επιτοκίου της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα μειωθεί σε 15 μονάδες βάσης από τις 18 Σεπτεμβρίου 2024.
• Οι βασικές παράμετροι του λειτουργικού πλαισίου προβλέπεται να επανεξεταστούν το 2026, με βάση την εμπειρία που θα αποκτηθεί στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα, ή νωρίτερα, εφόσον κριθεί απαραίτητο.

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) αποφάσισε σήμερα αλλαγές στο λειτουργικό πλαίσιο για την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής. Αυτές οι αλλαγές θα επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο θα παρέχεται η ρευστότητα κεντρικής τράπεζας καθώς η πλεονάζουσα ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα, αν και θα παραμείνει σημαντική τα επόμενα έτη, μειώνεται σταδιακά. Σκοπός του λειτουργικού πλαισίου είναι να καθοδηγεί τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς χρήματος σύμφωνα με τις αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου για τη νομισματική πολιτική. Η επανεξέταση του λειτουργικού πλαισίου ανακοινώθηκε τον Δεκέμβριο του 2022 με σκοπό να διασφαλιστεί ότι θα εξακολουθεί να είναι ενδεδειγμένο καθώς θα ομαλοποιείται ο ισολογισμός του Ευρωσυστήματος.

Το Διοικητικό Συμβούλιο συμφώνησε σε μια σειρά αρχών που θα καθοδηγήσουν την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής στο μέλλον:

• Αποτελεσματικότητα: Ο βασικός στόχος του λειτουργικού πλαισίου είναι να διασφαλίζει την αποτελεσματική εφαρμογή της κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής σύμφωνα με τις διατάξεις της Συνθήκης της ΕΕ. Αυτό επιτυγχάνεται με τον καλύτερο τρόπο μέσω της καθοδήγησης των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων της αγοράς χρήματος σύμφωνα με τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής. Μπορεί να γίνει ανεκτός ένας βαθμός μεταβλητότητας των επιτοκίων της αγοράς χρήματος εφόσον δεν αλλοιώνονται οι ενδείξεις για την επιδιωκόμενη κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής.
• Ευρωστία: Το λειτουργικό πλαίσιο πρέπει να είναι εύρωστο σε διαφορετικές συνθέσεις της νομισματικής πολιτικής καθώς και σε διαφορετικά περιβάλλοντα χρηματοδότησης και ρευστότητας και να είναι συμβατό με τη χρήση των μέσων νομισματικής πολιτικής που καθορίζονται στη στρατηγική νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Το Ευρωσύστημα σκοπεύει να παρέχει αποθεματικά κεντρικής τράπεζας χρησιμοποιώντας έναν ευρύ συνδυασμό μέσων προκειμένου να προσφέρει μια αποτελεσματική, ευέλικτη και σταθερή πηγή ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα και να στηρίξει επίσης τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
• Ευελιξία: Ο τραπεζικός τομέας της ζώνης του ευρώ είναι μεγάλος και ποικιλόμορφος σε ό,τι αφορά το μέγεθος, τα επιχειρηματικά μοντέλα και τις γεωγραφικές τοποθεσίες των τραπεζών. Μια ελαστική προσφορά αποθεματικών κεντρικής τράπεζας με βάση τις ανάγκες των τραπεζών κρίνεται επομένως καταλληλότερη για την αποτελεσματική διοχέτευση ρευστότητας σε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα της ζώνης του ευρώ και για την συνεισφορά στην ευέλικτη απορρόφηση διαταραχών ρευστότητας.
• Αποδοτικότητα: Ένα αποδοτικό λειτουργικό πλαίσιο εφαρμόζει την επιθυμητή κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής και δεν παρεμβαίνει σε αυτήν, τηρώντας την αρχή της αναλογικότητας και λαμβάνοντας υπόψη τις καθαρές παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Επιπλέον, το πλαίσιο θα πρέπει να διασφαλίζει την οικονομική ευρωστία. Ένας οικονομικά υγιής ισολογισμός στηρίζει την ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών και επιτρέπει την ομαλή άσκηση της νομισματικής πολιτικής.
• Οικονομία της ανοικτής αγοράς: Ο σχεδιασμός του λειτουργικού πλαισίου θα πρέπει να συμβαδίζει με την ομαλή και εύρυθμη λειτουργία των αγορών – συμπεριλαμβανομένων των αγορών χρήματος, οι οποίες συνδέονται στενότερα με την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής. Αυτό ευνοεί την αποδοτική κατανομή των πόρων, έναν αποτελεσματικό μηχανισμό ανακάλυψης τιμών και την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής.
• Δευτερεύων στόχος: Στον βαθμό που οι διαφορετικές συνθέσεις του λειτουργικού πλαισίου οδηγούν εξίσου στη διασφάλιση της αποδοτικής εφαρμογής της κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής, το λειτουργικό πλαίσιο θα διευκολύνει την ΕΚΤ στην επιδίωξη του δευτερεύοντος στόχου της να στηρίζει τις γενικές οικονομικές πολιτικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση – ιδίως τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία – με την επιφύλαξη του πρωταρχικού στόχου της ΕΚΤ για σταθερότητα των τιμών. Σε αυτό το πλαίσιο, ο σχεδιασμός του λειτουργικού πλαισίου θα αποβλέπει στην ενσωμάτωση προβληματισμών σχετικών με την κλιματική αλλαγή στις διαρθρωτικές πράξεις της νομισματικής πολιτικής.

Σύμφωνα με αυτές τις αρχές, το Διοικητικό Συμβούλιο συμφώνησε στις ακόλουθες βασικές παραμέτρους και χαρακτηριστικά του λειτουργικού του πλαισίου:

• Το Διοικητικό Συμβούλιο θα εξακολουθήσει να καθοδηγεί την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής μέσω του επιτοκίου της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων. Τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς χρήματος αναμένεται να εξελιχθούν γύρω από το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων, επιδεικνύοντας ανοχή σε κάποια μεταβλητότητα εφόσον αυτή δεν αλλοιώνει τις ενδείξεις για την επιδιωκόμενη κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής.
• Το Ευρωσύστημα θα παρέχει ρευστότητα χρησιμοποιώντας έναν ευρύ συνδυασμό μέσων, συμπεριλαμβανομένων βραχυπρόθεσμων πιστοδοτικών πράξεων (π.χ. ΠΚΑ) και πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης διάρκειας τριών μηνών (ΠΠΜΑ) καθώς και – σε μεταγενέστερο στάδιο – διαρθρωτικών πιο μακροπρόθεσμων πιστοδοτικών πράξεων και ενός διαρθρωτικού χαρτοφυλακίων τίτλων.
• Οι ΠΚΑ θα συνεχίσουν να διενεργούνται μέσω δημοπρασιών σταθερού επιτοκίου με πλήρη κατανομή ποσού. Σκοπός είναι να διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην κάλυψη των αναγκών ρευστότητας των τραπεζών και η χρησιμοποίησή τους από αντισυμβαλλομένους είναι αναπόσπαστο μέρος της ομαλής εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής.
• Οι ΠΠΜΑ διάρκειας τριών μηνών θα συνεχίσουν επίσης να διενεργούνται μέσω δημοπρασιών σταθερού επιτοκίου με πλήρη κατανομή ποσού.
• Το επιτόκιο των ΠΚΑ θα προσαρμοστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε η διαφορά μεταξύ του επιτοκίου των ΠΚΑ και του επιτοκίου της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων να μειωθεί σε 15 μονάδες βάσης από την τρέχουσα διαφορά των 50 μονάδων βάσης. Αυτή η μικρότερη διαφορά θα δώσει κίνητρα για την υποβολή προσφορών στο πλαίσιο των εβδομαδιαίων πράξεων, ούτως ώστε να είναι πιθανόν τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς χρήματος να εξελιχθούν γύρω από το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων, και θα περιορίσει τα ενδεχόμενα περιθώρια μεταβλητότητας των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων της αγοράς χρήματος. Ταυτόχρονα, θα δημιουργήσει περιθώρια για δραστηριότητα στην αγορά χρήματος και θα δώσει στις τράπεζες κίνητρα να αναζητήσουν λύσεις χρηματοδότησης μέσω των αγορών. Το επιτόκιο της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης θα προσαρμοστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε η διαφορά μεταξύ του επιτοκίου της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και του επιτοκίου των ΠΚΑ να παραμείνει αμετάβλητη στις 25 μονάδες βάσης. Αυτές οι αλλαγές θα τεθούν σε ισχύ την έκτη περίοδο τήρησης του 2024, η οποία αρχίζει στις 18 Σεπτεμβρίου 2024.
• Νέες διαρθρωτικές πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης και ένα διαρθρωτικό χαρτοφυλάκιο τίτλων θα τεθούν σε εφαρμογή σε μεταγενέστερο στάδιο, όταν το μέγεθος του ισολογισμού του Ευρωσυστήματος θα αρχίσει πάλι να αυξάνεται σταθερά, λαμβανομένων υπόψη των παλαιότερων ομολόγων που θα εξακολουθούν να διακρατούνται. Αυτές οι πράξεις θα συμβάλουν σημαντικά στην κάλυψη των διαρθρωτικών αναγκών ρευστότητας του τραπεζικού τομέα που απορρέουν από αυτόνομους παράγοντες και από τις απαιτήσεις υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεματικών. Οι διαρθρωτικές πράξεις αναχρηματοδότησης και το διαρθρωτικό χαρτοφυλάκιο τίτλων θα διαμορφωθούν σύμφωνα με τις παραπάνω αρχές και με σκοπό να αποφευχθούν παρεμβολές στην κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής. Σύμφωνα με τις αποφάσεις του για τη νομισματική πολιτική, το Διοικητικό Συμβούλιο αναμένει ότι τα χαρτοφυλάκια που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme – APP) και του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme – PEPP) θα συνεχίσουν να μειώνονται.
• Ο συντελεστής ελάχιστων αποθεματικών για τον καθορισμό των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεματικών των τραπεζών παραμένει αμετάβλητος σε 1%. Το επιτόκιο για τον εκτοκισμό των ελάχιστων υποχρεωτικών αποθεματικών παραμένει αμετάβλητο σε 0%.
• Ένα ευρύ πλαίσιο εξασφαλίσεων θα διατηρηθεί για τις πράξεις αναχρηματοδότησης.

Καθώς οι χρηματοπιστωτικές αγορές, τα ιδρύματα και οι αντισυμβαλλόμενοι θα προσαρμόζονται στις αλλαγές του περιβάλλοντος ρευστότητας παράλληλα με τη μείωση του μεγέθους του ισολογισμού του Ευρωσυστήματος, το Διοικητικό Συμβούλιο θα παρακολουθεί προσεκτικά την εξέλιξη και τη διανομή της πλεονάζουσας ρευστότητας, τη διαμόρφωση των επιτοκίων της αγοράς χρήματος, την εξέλιξη της ζήτησης διαθεσίμων εκ μέρους των τραπεζών και τη λειτουργία των αγορών χρήματος και των ευρύτερων χρηματοπιστωτικών αγορών στο πλαίσιο των παραμέτρων που ανακοινώθηκαν σήμερα. Με βάση την εμπειρία που θα αποκτηθεί, το Διοικητικό Συμβούλιο θα επανεξετάσει τις βασικές παραμέτρους του λειτουργικού πλαισίου το 2026 και θα είναι έτοιμο να προσαρμόσει τον σχεδιασμό και τις παραμέτρους του πλαισίου νωρίτερα, εφόσον χρειαστεί, προκειμένου να διασφαλίσει ότι η εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής παραμένει σύμφωνη με τις καθιερωμένες αρχές. Θα διενεργηθεί επίσης σε βάθος ανάλυση του σχεδιασμού των νέων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης και του νέου διαρθρωτικού χαρτοφυλακίου.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθύνεστε στην κα Lena-Sophie Demuth, τηλ.: +49 162 2952316.

Σημειώσεις

• Ενώ ο σκοπός του λειτουργικού πλαισίου είναι να κατευθύνει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς χρήματος σύμφωνα με τις αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου για τη νομισματική πολιτική, η νομισματική πολιτική καθοδηγείται από τη στρατηγική νομισματικής πολιτικής του Διοικητικού Συμβουλίου.