EBC ocenia postępy na drodze do wprowadzenia euro

26 czerwca 2024

• W raporcie, który ukazuje się co dwa lata, oceniane są postępy na drodze do wprowadzenia euro w Bułgarii, w Czechach, na Węgrzech, w Polsce, w Rumunii i w Szwecji
• W badanych krajach Europy Środkowo‑Wschodniej jako kluczową przeszkodę gospodarczą postrzega się inflację, która przekracza wartość referencyjną
• Prawo obowiązujące w pięciu z sześciu badanych krajów nie jest w pełni zgodne z wymogami prawnymi dotyczącymi wprowadzenia euro
• Oczekuje się, że aktywność gospodarcza w 2024 wzmocni się, ale perspektywy zaciemnia niepewność geopolityczna

Jak wynika z tegorocznego raportu o konwergencji Europejskiego Banku Centralnego (EBC), w państwach członkowskich Unii Europejskiej (UE) spoza strefy euro od 2022 poczyniono niewielkie postępy w zakresie konwergencji gospodarczej tych krajów i strefy euro. Wynika to głównie z wymagających warunków gospodarczych.

W ciągu ostatnich dwóch lat w badanych krajach odczuwane były skutki inwazji Rosji na Ukrainę, czego przejawami były znaczne osłabienie aktywności gospodarczej i gwałtowny wzrost inflacji. Najbardziej ucierpiały kraje w większym stopniu zależne od Rosji w sprawach energetycznych i mające z nią silniejsze powiązania handlowe w ujęciu historycznym. W przyszłości oczekuje się, że aktywność gospodarcza wzmocni się we wszystkich badanych krajach, ale obraz perspektyw gospodarczych zaciemniają napięcia i zagrożenia geopolityczne.

Jeśli chodzi o kryterium dotyczące stabilności cen, w pięciu z badanych krajów – w Bułgarii, w Czechach, na Węgrzech, w Polsce i w Rumunii – średnia stopa inflacji znacznie przekroczyła wartość referencyjną wynoszącą 3,3%, natomiast w Szwecji inflacja była nieco wyższa od wartości referencyjnej (wykres 1). Wartość referencyjną oblicza się na podstawie średnich stóp inflacji w trzech państwach członkowskich z najlepszym wynikiem za ostatnie 12 miesięcy, czyli w Danii (1,1%), Belgii (1,9%) i Holandii (2,5%), po dodaniu 1½ pkt proc. Z obliczeń wyłączono jedną obserwację odstającą, dotyczącą Finlandii.

Wykres 1

Inflacja HICP

(średnioroczne zmiany procentowe)

Wykres 2

Nadwyżka (+) lub deficyt (−) sektora instytucji rządowych i samorządowych

(proc. PKB)

W czterech spośród krajów uwzględnionych w raporcie deficyt budżetowy w 2023 poprawił się w porównaniu z poziomem z 2021, na co złożyły się ożywienie gospodarcze po pandemii i wycofywanie środków wsparcia fiskalnego. Poprawa deficytu została jednak po części ograniczona przez skutki gospodarcze wojny Rosji przeciwko Ukrainie, w tym osłabienie aktywności gospodarczej, a także środki polityki fiskalnej zastosowane w reakcji na wysokie ceny energii. W 2023 Czechy, Węgry, Polska i Rumunia przekroczyły wartość referencyjną deficytu wynoszącą 3% PKB (wykres 2). Wskaźnik długu publicznego do PKB w 2023 był niższy od wartości referencyjnej wynoszącej 60% we wszystkich badanych krajach z wyjątkiem Węgier. Oczekuje się, że saldo budżetowe w 2024 i 2025 będzie nadal przekraczać wartość referencyjną na Węgrzech, w Polsce i w Rumunii.

Rumunia jest wciąż objęta procedurą dotyczącą nadmiernego deficytu, która została uruchomiona w 2020. 19 czerwca 2024 Komisja Europejska ustaliła, że Rumunia nie podjęła skutecznych działań, by rozwiązać problem nadmiernego deficytu. Również niedawno Komisja stwierdziła, że kryterium paktu stabilności i wzrostu dotyczące deficytu finansów publicznych nie jest spełnione na Węgrzech i w Polsce. Komisja zaleci Radzie UE objęcie tych krajów procedurą dotyczącą nadmiernego deficytu.

Jeśli chodzi o kryterium dotyczące kursu walutowego, w mechanizmie kursowym (ERM II) uczestniczy jedynie bułgarski lew. Bułgaria przystąpiła do ERM II z istniejącym systemem izby walutowej na zasadzie jednostronnego zobowiązania w lipcu 2020. Umowa o uczestnictwie w ERM II opierała się na szeregu zobowiązań politycznych podjętych przez władze Bułgarii. Obecnie Bułgaria pracuje nad zrealizowaniem tych zobowiązań, w tym przez wzmocnienie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy.

Jeśli chodzi o konwergencję długoterminowych stóp procentowych, w trzech z sześciu badanych krajów (Polska, Rumunia i Węgry) długoterminowe stopy procentowe były wyższe od wartości referencyjnej wynoszącej 4,8%.

Ważnym czynnikiem, od którego zależy trwałość konwergencji, jest siła instytucji publicznych i gospodarczych. Ze wskaźników publikowanych przez organizacje międzynarodowe wynika, że jakość instytucji i zarządzania w badanych krajach – z wyjątkiem Szwecji – pozostaje słabsza niż w pozostałych krajach UE.

Jeśli chodzi o zgodność prawa krajowego z Traktatami oraz Statutem ESBC i EBC, w pięciu z sześciu badanych krajów nie ma pełnej zgodności z wymogami dotyczącymi wprowadzenia euro. Odnośnie do Bułgarii w raporcie stwierdzono, że prawo krajowe jest zgodne z Traktatem i Statutem, z zastrzeżeniem warunków i interpretacji przedstawionych w ocenie dotyczącej tego kraju.

Kontakt z mediami: Eszter Miltényi‑Torstensson, tel.: +49 171 769 5305.

Uwagi

• Raport o konwergencji Komisji Europejskiej
• Raport o konwergencji, sporządzany przez EBC co dwa lata lub na wniosek zainteresowanego kraju, stanowi analizę stanu konwergencji gospodarczej i prawnej państw członkowskich UE spoza strefy euro objętych derogacją. Przedstawia ocenę stopnia trwałej konwergencji gospodarczej tych państw i strefy euro, zgodności prawa krajowego z prawem UE oraz spełnienia wymogów statutowych w odniesieniu do banków centralnych tych krajów. Dania, która podlega klauzuli opt‑out, nie jest uwzględniana w ocenie, chyba że o to wystąpi.
• Datą graniczną dla statystyk zawartych w raporcie był 19 czerwca 2024. Okresem referencyjnym dla kryteriów dotyczących stabilności cen i długoterminowych stóp procentowych był okres od czerwca 2023 do maja 2024. Okresem referencyjnym dla kursów walutowych był okres od 20 czerwca 2022 do 19 czerwca 2024. Dane historyczne o stanie finansów publicznych obejmują okres do 2023. Prognozy zawarte w raporcie opierają się na prognozie gospodarczej Komisji Europejskiej z wiosny 2024 i najnowszych programach konwergencji przedstawionych przez poszczególne kraje, jak również innych informacjach istotnych dla prognostycznej oceny trwałości konwergencji.