KONFERENCJA PRASOWA

Christine Lagarde, prezes EBC
Luis de Guindos, wiceprezes EBC

Frankfurt nad Menem, 15 grudnia 2022

Dzień dobry, wspólnie z panem wiceprezesem witamy Państwa na naszej konferencji prasowej.

Rada Prezesów postanowiła dziś podnieść trzy podstawowe stopy procentowe EBC o 50 punktów bazowych i oczekujemy – na podstawie znacznej korekty w górę perspektyw inflacji – że będziemy kontynuować ich podnoszenie. W szczególności uznaliśmy, że stopy procentowe będą musiały w równym tempie jeszcze znacznie wzrosnąć, do poziomów wystarczająco restrykcyjnych dla zapewnienia, żeby inflacja wkrótce powróciła do docelowego poziomu 2% w średnim okresie. Utrzymanie stóp procentowych na restrykcyjnym poziomie z czasem przyczyni się, przez osłabienie popytu, do spadku inflacji i będzie chronić przed ryzykiem stałego wzrostu oczekiwań inflacyjnych. Nasze przyszłe decyzje w sprawie podstawowych stóp procentowych nadal będą zależeć od danych i zapadać z posiedzenia na posiedzenie.

Podstawowe stopy procentowe EBC są dla nas głównym narzędziem kształtowania nastawienia polityki pieniężnej. Rada Prezesów omówiła też dziś zasady normalizacji w zakresie zasobów papierów wartościowych utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej Eurosystemu. Od początku marca 2023 portfel programu skupu aktywów (APP) będzie zmniejszany w określonym i przewidywalnym tempie, w miarę jak Eurosystem nie będzie reinwestować wszystkich spłat kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych. Wielkość tego zmniejszania będzie wynosić średnio 15 mld EUR miesięcznie do końca drugiego kwartału 2023, a jego późniejsze tempo będzie ustalone z upływem czasu.

Na posiedzeniu w lutym Rada Prezesów ogłosi szczegółowe parametry zmniejszania zasobów APP. Rada Prezesów będzie regularnie poddawać ponownej ocenie tempo zmniejszania portfela APP, żeby zapewnić jego spójność ze strategią polityki pieniężnej i ogólnym nastawieniem tej polityki, chronić funkcjonowanie rynków oraz utrzymać solidną kontrolę nad warunkami panującymi na krótkoterminowych rynkach pieniężnych. Do końca 2023 przeprowadzimy także przegląd operacyjnych ram sterowania poziomem krótkoterminowych stóp procentowych, dzięki któremu uzyskamy informacje odnoszące się do zakończenia procesu normalizacji bilansu.

Postanowiliśmy dziś podnieść stopy procentowe i przewidujemy ich dalsze znaczne podwyżki, ponieważ inflacja pozostaje zdecydowanie zbyt wysoka i według projekcji będzie zbyt długo przekraczać docelowy poziom. Według szacunków flash Eurostatu inflacja w listopadzie wyniosła 10,0%, czyli nieco mniej niż w październiku (10,6%). Jej spadek wynikał głównie z niższej inflacji cen energii. Inflacja cen żywności i bazowa presja cenowa w całej gospodarce nasiliły się i utrzymają się przez pewien czas. Wobec nadzwyczajnej niepewności projekcje inflacji opracowane przez ekspertów Eurosystemu zrewidowano znacznie w górę. Według obecnych projekcji inflacja w 2022 osiągnie 8,4%, a w 2023 spadnie do 6,3%, przy czym oczekuje się, że inflacja w tym roku będzie się wyraźnie zmniejszać. Przewiduje się, że inflacja w 2024 wyniesie średnio 3,4%, a w 2025 będzie równa 2,3%. Inflacja z wyłączeniem cen energii i żywności według projekcji ma wynieść średnio 3,9% w 2022, wzrosnąć do 4,2% w 2023, a następnie spaść do 2,8% w 2024 i 2,4% w 2025.

W bieżącym i następnym kwartale może nastąpić kurczenie się gospodarki strefy euro, pod wpływem kryzysu energetycznego, dużej niepewności, osłabienia się aktywności gospodarczej na świecie i zacieśnienia warunków finansowania. Według najnowszych projekcji ekspertów Eurosystemu ewentualna recesja będzie stosunkowo krótkotrwała i płytka. Wzrost gospodarczy w przyszłym roku będzie jednak niewielki i zrewidowano go znacznie w dół w porównaniu z poprzednimi projekcjami. Jeśli chodzi o perspektywę wychodzącą poza najbliższy okres, przewiduje się, że wzrost gospodarczy będzie się poprawiać wraz z ustępowaniem obecnych niekorzystnych czynników. Według bieżących projekcji ekspertów Eurosystemu gospodarka odnotuje wzrost o 3,4% w 2022, 0,5% w 2023, 1,9% w 2024 i 1,8% w 2025.

Podjęte dziś decyzje przedstawiono w komunikacie prasowym dostępnym na naszej stronie internetowej.

Powiem teraz bardziej szczegółowo, jak widzimy dalszy rozwój sytuacji gospodarczej i inflacji, po czym objaśnię naszą ocenę warunków finansowych i monetarnych.

Aktywność gospodarcza

W trzecim kwartale bieżącego roku wzrost gospodarczy w strefie euro spowolnił do 0,3%. Wysoka inflacja i zacieśnienie warunków finansowania – przez zmniejszanie dochodów realnych gospodarstw domowych i zwiększenie kosztów dla przedsiębiorstw – hamują spożycie i produkcję.

Ponadto dynamika gospodarki światowej również się obniża, w obliczu dalszej niepewności geopolitycznej, wynikającej głównie z nieuzasadnionej agresji Rosji wobec Ukrainy i jej ludności, oraz zacieśnienia warunków finansowania. Wcześniejsze pogorszenie się warunków wymiany handlowej, spowodowane tym, że ceny importu rosły szybciej niż ceny eksportu, nadal odbija się na sile nabywczej w strefie euro.

Do korzystnych czynników można zaliczyć wzrost zatrudnienia w trzecim kwartale o 0,3% oraz kolejny spadek stopy bezrobocia w październiku do rekordowo niskiego poziomu 6,5%. Utrata siły nabywczej ma być częściowo zrekompensowana przez wzrost płac, który podtrzymuje spożycie. Jednak wraz z osłabieniem gospodarczym liczba nowych miejsc pracy będzie się prawdopodobnie zmniejszać, a stopa bezrobocia w nadchodzących miesiącach może wzrosnąć.

Środki wsparcia fiskalnego mające chronić gospodarkę przed wpływem wysokich cen energii powinny być tymczasowe i ukierunkowane oraz uwzględniać zachęty do obniżania zużycia energii. Środki fiskalne niespełniające tych założeń będą prawdopodobnie wzmacniać presję inflacyjną, a to z kolei będzie wymagać silniejszej reakcji ze strony polityki pieniężnej. Ponadto, zgodnie z unijnymi zasadami zarządzania gospodarczego, polityka fiskalna powinna być nakierowana na zwiększenie produktywności gospodarki oraz stopniowe obniżanie wysokiego długu publicznego. Do ograniczenia presji cenowej w średnim okresie może się przyczynić polityka na rzecz poprawy potencjału podażowego strefy euro, zwłaszcza w sektorze energetycznym. W tym celu rządy powinny szybko wdrożyć plany inwestycji i reform strukturalnych w ramach programu Next Generation EU. Należy też szybko przeprowadzić reformy unijnych ram zarządzania gospodarczego.

Inflacja

Inflacja w listopadzie spadła do 10,0% głównie pod wpływem obniżenia się inflacji cen energii, ale także malejącej inflacji cen usług. Inflacja cen żywności jednak jeszcze wzrosła, do 13,6%, ponieważ wysokie koszty nakładów w produkcji żywności zostały przeniesione na ceny konsumpcyjne.

Presja cenowa pozostaje silna w wielu sektorach, po części z powodu skutków wysokich kosztów energii w całej gospodarce. Inflacja z wyłączeniem cen energii i żywności w listopadzie pozostała bez zmian, na poziomie 5,0%, a pozostałe miary inflacji bazowej są również wysokie. Środki fiskalne mające kompensować gospodarstwom domowym inflację i wysokie ceny energii mają osłabić inflację w przyszłym roku, ale gdy zostaną wycofane, mogą spowodować jej wzrost.

Zatory podażowe stopniowo się zmniejszają, ale ich skutki nadal przyczyniają się do inflacji, zwłaszcza do wzrostu cen towarów. To samo dotyczy zniesienia obostrzeń związanych z pandemią: oddziaływanie stłumionego dotąd popytu, choć słabnie, dalej prowadzi do wzrostu cen, szczególnie w sektorze usług. Deprecjacja euro w bieżącym roku również w dalszym ciągu przekłada się na ceny konsumpcyjne.

Wzmacnia się dynamika płac, do czego przyczynia się dobra sytuacja na rynkach pracy i pewne dostosowania wynagrodzeń mające kompensować pracownikom wysoką inflację. Jako że te czynniki mają się utrzymać, dynamika płac według projekcji ekspertów Eurosystemu będzie znacznie przekraczać średnie historyczne i wpływać na wzrost inflacji bazowej w całym horyzoncie projekcji. Większość wskaźników długookresowych oczekiwań inflacyjnych wynosi obecnie ok. 2%, jednak ze względu na dalsze rewizje części tych wskaźników ponad przyjęty cel konieczna będzie dalsza obserwacja.

Ocena ryzyka

W bilansie ryzyk dla perspektyw wzrostu gospodarczego przeważają czynniki spadkowe, zwłaszcza w najbliższym okresie. Źródłem istotnego ryzyka spadkowego dla gospodarki nadal jest wojna przeciwko Ukrainie. Koszty energii i żywności także mogą przez dłuższy czas pozostawać wyższe od przewidywanego poziomu. Wzrost gospodarczy w strefie euro może być dodatkowo spowolniony, gdyby osłabienie gospodarki światowej było ostrzejsze, niż się spodziewamy.

Czynniki ryzyka związane z perspektywami inflacji oddziałują przede wszystkim w kierunku jej wzrostu. W najbliższym okresie istniejąca presja cenowa może prowadzić do silniejszych od oczekiwanych wzrostów cen detalicznych energii i żywności. Źródłami zagrożeń w średnim okresie są przede wszystkim czynniki wewnętrzne, np. długotrwały wzrost oczekiwań inflacyjnych ponad poziom przyjęty jako docelowy bądź wyższe, niż oczekiwano, podwyżki płac. Natomiast spadek kosztów energii lub dalsze osłabienie popytu zmniejszyłoby presję cenową.

Warunki finansowe i monetarne

W miarę zacieśniania polityki pieniężnej EBC wzrasta koszt kredytowania firm i gospodarstw domowych. Akcja kredytowa na rzecz przedsiębiorstw pozostaje solidna, ponieważ firmy wykorzystują – zamiast obligacji – kredyty do finansowania wyższych kosztów inwestycji i produkcji. Gospodarstwa domowe zaciągają mniej kredytów, z powodu zaostrzenia standardów kredytowych, wzrostu stóp procentowych, pogorszenia się perspektyw dla rynku nieruchomości mieszkaniowych oraz spadku zaufania konsumentów.

Zgodnie z naszą strategią polityki pieniężnej Rada Prezesów dwa razy w roku dokonuje gruntownej oceny wzajemnego oddziaływania między tą polityką a stabilnością finansową. Od czasu naszej ostatniej oceny, której dokonaliśmy w czerwcu 2022, warunki dla stabilności finansowej się pogorszyły ze względu na osłabienie gospodarcze i wzrost ryzyka kredytowego. Ponadto zwiększyła się podatność na ryzyko w sektorze publicznym wskutek pogorszenia się perspektyw gospodarczych i sytuacji fiskalnej. Zacieśnienie warunków finansowania powinno zmniejszyć narastającą podatność na ryzyko finansowe oraz obniżyć skrajne ryzyko zmian inflacji w średnim okresie, kosztem wyższego ryzyka napięć systemowych i większego ryzyka osłabienia wzrostu gospodarczego w krótkim okresie. Dodatkowo zapotrzebowanie niebankowych instytucji finansowych na płynność może wpłynąć na większą zmienność na rynkach. Jednocześnie banki ze strefy euro mają korzystny poziom kapitału, który pozwala ograniczać skutki uboczne zacieśnienia polityki pieniężnej dla stabilności finansowej. Jeśli chodzi o ochronę stabilności finansowej i zwalczanie średniookresowej podatności na zagrożenia, pierwszą linią obrony pozostaje polityka makroostrożnościowa.

Podsumowanie

Podsumowując, podnieśliśmy dziś trzy podstawowe stopy procentowe EBC o 50 punktów bazowych i oczekujemy – na podstawie znacznej korekty w górę perspektyw inflacji – że będziemy kontynuować ich podnoszenie. W szczególności uznaliśmy, że stopy procentowe będą musiały w równym tempie jeszcze znacznie wzrosnąć, do poziomów wystarczająco restrykcyjnych dla zapewnienia, żeby inflacja wkrótce powróciła do docelowego poziomu 2% w średnim okresie. Utrzymanie stóp procentowych na restrykcyjnym poziomie z czasem przyczyni się, przez osłabienie popytu, do spadku inflacji i będzie chronić przed ryzykiem stałego wzrostu oczekiwań inflacyjnych. Ponadto od początku marca 2023 portfel programu APP będzie zmniejszany w określonym i przewidywalnym tempie, w miarę jak Eurosystem nie będzie reinwestować wszystkich spłat kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych.

Nasze przyszłe decyzje w sprawie podstawowych stóp procentowych nadal będą zależeć od danych i zapadać z posiedzenia na posiedzenie. Jesteśmy gotowi dostosowywać wszystkie narzędzia w ramach naszego mandatu, żeby doprowadzić do powrotu inflacji do naszego średniookresowego celu inflacyjnego.

Teraz chętnie odpowiemy na Państwa pytania.

Dosłowny tekst przyjęty przez Radę Prezesów znajduje się w wersji angielskiej.